Category: Uncategorized
Təbiətdən gələn gözəllik və sağlamlıq qaynağı
Bu gün çox maraqlı günlərdən biri oldu… Türkiyə və Azərbaycanda fəaliyyət göstərən NLG şirkətinin dəvəti ilə Ramada otelində düzənlənmiş “Talya bitkisel ürünlerinin tanıtımı” tədbirinə qatıldım. Hər şeydən öncə çox dəyərli dostumuz, tələbə yoldaşımız Lalə xanım Həsənovaya dəvəti üçün təşəkkür edirəm. İki ölkədə çox uğurlu biznes fəaliyyətlərini yürüdən gənc iş xanımı Lalə xanıma uğurlarının davamını diləyirəm Təbiətdən gələn gözəllik və sağlamlıq qaynaqlı məhsulları ilə Azərbaycan istehlakçılarından qazandığı rəğbət və sevginin daim olmasını arzulayıram.
Mən bu gün həqiqətən çox uğurlu gənc komanda və liderini gördüm. Biznes həyatına sıradan məhsullarla deyil, özəl, gözəllik və sağlamlıq qaynaqlı, təbii bitkisəl məhsullarla giriş etmək və çox kiçik amma enerjili komanda ilə ölkənin bütün böyük pərakəndə şəbəkələrində və apteklərində yer tutmaq çox uğurlu fəaliyyətdir. Önəmlisi isə doğru sistemli satış fəaliyyətləri və təbii keyfiyyətli, etibar qazanmış məhsulları ilə həm bu pərakəndəcilər tərəfindən, həm də istehlakçılar tərəfindən rəğbət qazanmaqdır ki…çıxışlardan və izlədiyimiz videogörüntülərdən bunların şahidi olduq. Təbii ki şirkətin lokomotivinin (satış) başında olan Sabina xanımı da bu uğurlu fəaliyyətlərindən dolayı alqışlayıram. Bütün bunlar biznes həyatına qədəm qoymaq istəyən gənc xanımlar üçün uğurlu canlı nümunələrdir… Bir daha dəyərli dəvətləri üçün təşəkkür edir və uğurlarının davamlı olmasını diləyirəm…
Rəhim müəllimin fəaliyyətləri davam etdirilməlidir…
Əslində mən çox yaxın olmamışam özü ilə. Təxminən bir neçə dəfə müxtəlif tədbirlərdə görüşüb söhbət etdiyim şəxs idi. Ancaq ölkəmizdə illərdir ki aktiv fəaliyyət göstərən şəxslərdən biri olduğunu bilirdim və təqdir edirdim … Etdikləri az deyildi… yaşasaydı, daha da çox ola bilərdi… Vaxtilə “Azərbaycanda Marketinq” adlı bloq yazımda Marketinq cəmiyyətini azacıq tənqid etsəm də bu “uman yerdən küsərlər” xarakterli və daha çox fəaliyyətə səsləniş idi ki, bununla özü də razılaşmış və tənqidə müsbət və mütərəqqi yanaşmışdır və ölkəmizdə Marketinq fəaliyyətlərinə işıq tutmağa davam edirdi. Bu yazımda Rəhim müəllimin fəaliyyəti haqqında bildiyim və tanıdığım qədəriylə yazmaq istədim…
Rəhim müəllim Azərbaycanda ilk və az sayıda Marketinq və sosial araşdırma şirkətlərinin birinin təsisçisi olmuş və Marketinq araşdırmaları sferasında önəmli işlər görmüşdür. Rəhim müəllimin biznes sahəsində də uğurlu imzaları vardır.
Bir dönəm həqiqətən ölkəmizin özəl sektoru üçün çox əhəmiyyətli olan qurumlara rəhbərlik etmişdir. İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin İqtisadi İslahatlar Mərkəzi və nazirliyin Antiinhisar Siyasəti Departamentinin direktoru, İqtisadi İnkişaf Nazirliyi yanında Azərbaycanda İxracın və İnvestisiyaların Təşviqi Fondunun (AZPROMO) prezidenti olmuşdur. Prezident yanında Elmin İnkişaf Fondunda müşavir olmuş Rəhim müəllim ən son AMEA-nın İnnovasiya şöbəsinin rəhbəri olmuşdur ki bu sahədə də aktiv fəaliyyəti təqdirəlayiq idi. Elə sonuncu dəfə İnnovasiya mövzulu seminarda görüşüb söhbətləşmişdik.
Rəhim müəllimin ictimai fəaliyyətləri də geniş idi. Cəmiyyətlərin və hər hansı bir sahəsinin inkişafı, müxtəlif sahələrdə fəaliyyət göstərən qurumların fəaliyyətindən çox asılıdır. Marketinq sahəsində də belə bir qurum Azərbaycan Marketinq Cəmiyyəti olmuşdur. Ölkədə yazılan və marketinq dili anlaşılmayan kitabların bu sahədə yetərsizliyini nəzərə alıb bu sahəyə yönələn gənclər üçün dünyanın tanınmış Marketinq mütəfəkkirlərinin kitabını praktik bir dillə dilimizə tərcümə etdirmişdir ki bu Marketinq adına atılan çox önəmi fəaliyyət olmuşdur. Ölkədə aktiv marketoloq dostların Milli Marketinq Forumunun keçirilməsi təşəbbüsünə də dəstək verən Rəhim müəllimin gənclərin Marketinq sahəsində inkişafını həmişə dəstəklədiyini dəyə bilərəm. Rəhim müəllim hər sahədə aktiv, və müsbət xarakterli bir şəxs olmuşdur.
Yenilikçi, daim araşdıran və yenilikləri tədbiq etməyə çalışan bir elm adamı kimi bundan sonra da cəmiyyətimizin inkişafında daha çox işlər görməyə qadir idi. Gənclərin, xüsusilə biznes və marketinq sahəsində olan gənclərin örnək ala biləcəyi şəxslərdən biridir.
Sonda məhz özünü marketinq sahəsində hesab edənlərimizə, xüsusuilə gənclərə Rahim müəllimin fəaliyyətlərini davam etdirmək, Marketinq cəmiyyətini yaşatmaq və gücləndirməyi diləməklə bu istiqamətdə birgə fəaliyyətlər arzulayıram. Rəhim müəllimin ruhunu beləcə daim yad və şad etmiş olarıq… Allah rəhmət eləsin…
"Marketoloq biznesin həkimidir" loqo müsabiqəsi
Vaxtilə bloqda Azərbaycanda marketinqə olan baxış bucağından və Marketinq adıyla bağlı cəmiyyət, şirkət və fərdlərin(marketoloqların) demək olar ki fəaliyyətsizliyindən bəhs edən bir yazı qoymuşdum. Bu yazıda əsasən də Azərbaycan Marketinq cəmiyyətinə iradlarımı bildirmişdim. Və bu iradları şəxsən əlaqədar ünvanlara da söyləmişdim. Həm də söylədiyim ərəfə həmin ünvandan marketoloqların ilk forumuna birbaşa yaxından dəstək göstərildiyi ərəfə idi… Yəni hərəkət və faəliyyət artıq hiss edilirdi… İradları söyləməkdə isə haqlı olduğumu bilirdim… Çünki o yazıda da dediyim kimi Azərbaycanda marketinqin dünəni bu gündür, gələcəyinin isə bu gün olmaması üçün hər kəs, xüsusilə marketinq adını istifadə edib, bu adın arxasında müxtəlif “fəaliyyətlər və fəaliyyətsizliklər” göstərənlər daha çox çalışmalıdır…
Və nəhayət 2013-cü ildə marketinq sferasında müxtəlif qurum və fərdlər tərəfindən bir sıra tədbirlər keçirildi və keçirilməsi də planlaşdırılır… Bu sevindirici bir haldır… Hərəkət olan yerdə bərəkət vardır. Birilərinin hərəkəti digərlərinə də təsir edər, onları da oyadar, hərəkətə keçirər… və beləcə sinerji yaranar… Sağlam rəqabət və bilgiyə söykənən tədbir və fəaliyyətlərdən isə nə qədər çox olsa yaxşıdır… Və irad tutduğum həmin ünvanlardan biri Azərbaycan Marketinq Cəmiyyətindən yeni bir fəaliyyət, “Marketoloq biznesin həkimidir” loqo müsabiqəsi elan edilib… Müsabiqənin press-relizini nəzərinizə çatdırır, iştirak edəcəklərə uğurlar diləyirəm. Eyni zamanda cəmiyyət rəhbərliyini və bu fəaliyyətdə əməyi olan gənc fəal marketoloqlarımızı da alqışlayıram…
“Marketoloq biznesin həkimidir” deyəndə, ağlınıza ilk nə gəldi? Təbii ki, sağlamlıq və bazar- tamamilə fərqli anlayışlar. Fəaliyyət sahələri müxtəlif olan bu iki ixtisasda müəyyən oxşarlıqlar var. Bəlkə siz təəccüblənəcəksiniz ki, hansı oxşarlıqlardan söhbət gedir. Biz həkimə nə vaxt gedirik? – səhhətimizdə hər hansı problemlər hiss etdikdə. Həkim xəstəni dinləyir, müəyyən analizlərdən sonra yaşamağına davam edir. İndi isə marketoloqun gördüyü işə nəzər salaq. Müəssisənin əsas məqsədi mənfəət əldə etməkdir. Lakin bu elə də sadə proses deyil. Müəssisə qeyri-müəyyən, mürəkkəb bir şəraitdə fəaliyyət göstərir. Bu qeyri-müəyyənliklər bazarda baş verən inkişaf və ya tənəzzülün nəticəsidir. Yaranmış tərəddüdlər müəssisənin müəssisədən yan keçmir və müəyyən “xəstəliklər” törədir. “Xəstəliklər” deyəndə, istehlakçının arzu və ehtiyacları qarşısında acizlik, düzgün strategiya və taktikanın olmamağı və s. aiddir. Ona görə də müəssisə marketoloqa müraciət edir. Marketoloq həkim kimi müəssisəni “dinləyir”, aparılmış analizlərdən sonra “diaqnozu” verir və resepti-marketinq planını verir. Beləliklə, müəssisə “sağalır” və bazardakı fəaliyyətini davam etdirir. Deməli, marketoloq biznesin həkimidir.
Uğurlar diləyi ilə…
İctimai insiativlik və nümunəsi.
Demokratik dəyərləri, prinsipləri həmişə ya okeanın o tayında ya da qərbi Avropada axtarırıq. Ancaq nə qədər uzaq olsaq da bizimlə müəyyən dövr eyni şərtlərdə, sistemdə yaşamış, ancaq bu sistemdən yaxalarını qurtaran kimi, digər sovet cümhuriyyətlərindən fərqli olaraq şüurda və əməldə demokratik prinsipləri mənimsəmiş baltikyanı dövlətləri heç izləmirik.
İctimai insiativlik (təşəbbüskarlıq) cəmiyyətlərin inkişafında və demokratikləşmə istiqamətində önəmli fəaliyyət və özveridir. İctimai təşəbbüskarlığı cəmiyyətin mənafeyinə yönəlik dəyişiklik və yeniliklərə nail olmaq üçün həmin cəmiyyətin müsbət rəyini və dəstəyini qazanaraq aparılan fəaliyyət kimi adlandıra bilərik.
Dünya futurulogiya birliyinin səhifəsində maraqlı bir məlumata rast gəldim. Cəmiyyətlərin insiativliyi haqqında olan bir yazıda bunun parlaq nümunəsi olaraq Latviya göstərilmişdir. Niyə məhz Latvia, hansı ictimai insiativlik (təşəbbüskarlıq) nəticəsində? Qısa olaraq bu haqqında yazmaq istədim.
Latviyada ictimai insiativlik (təşəbbüskarlıq) saytı fəaliyyət göstərməkdədir: http://manabalss.lv/. İctimai insiativlik olaraq sayt hansı işi görür? Sayta 16 yaşını doldurmuş hər bir Latviya vətəndaşı qanun təklifi və dəyişikliyi haqqında təklif irəli sürə bilər. Saytda irəli sürülən təəkliflər 10000-dən artıq səs toplayarsa, bu əlaqədar qurumlarda (parlamentdə) müzakirə olunur. Bunun nəticəsində artıq iki qanun qəbul edilmişdir.
Gördüyümüz kimi, bəzi ölkələrdə sosial şəbəkələrdəki ictimai təşəbbüskarlığın, aktivliyin qarşısı alınmaq istənir, əngəllənir və s., bəzi ölkələrdə isə bu təşəbbüskarlıq üçün lazımi imkan və şərait yaradılır. Hansı daha mütərəqqi və inkişafa yönəlikdir…?
Xidmətdə sərhəd varmı?
Türkiyədə “Hizmette sınır yok” deyə bir deyimin-anlayışın mövcud olduğunu yəqin ki çoxlarımız eştmişik. Və bu deyim-anlayış təbii ki bəzi istisnaları saymasaq demək olar ki real olaraq hər sahədə mövcuddur. Bu ölkədəki xidmət anlayışı barədə vaxtilə “Satışın və xidmətin tək ölkəsi” adlı bloq yazımda yazmışdım. Bu günlərdə bunu sübut edəcək daha bir “uygulamaya”, reklam vasitəsiylə tanış oldum. Reklam olsa da inanıram ki, həqiqətən arxasında real fəaliyyət, uygulama var! Və bu işin, bu xidmətin reklamıdır bu!
Sizləri bilmirəm mən çox zaman səbrli olsam da, səbrimi daşıran şeylərdən biri şirkətlərin, xüsusilə bank və mobil operatorların müştəri xidməti xətləridir. Aşağıdakı ardıcıllıqda səhv edə bilərəm, ancaq yəqin ki bu cür ardıcıllığa çox şahid olmuşuq:
1. Operatorlarımız hal-hazırda məşğuldur. Xahiş edirik xətdə gözləyin… və s. (bir neçə dəqiqəyədək) bu davam edir və sonra bağlanır… Yenidən zəng, gözləmək…
2. Sizi opretaorumuza bağlayırıq…
3. Sizi əlaqədar bölməyə bağlayırıq
4. Burada da bəzən gözləmə.
5. Bir başqa bölməyə bağlanır və s. bu şəkildə davam edir…
Aşağıdakı videonu youtube-dan nədənsə bura yükləyə bilmədim. Ancaq bu http://www.youtube.com/watch?v=stzfUeS9JI8 bağlantıdan baxa bilərsiniz.
Xətdə gözləməyə vaxtınız və səbriniz yoxdursa bu cür geri zəng, xidmətdə sərhədin olmadığına əyani bir misaldır. Vodafone Türkiyənin bu reklamı və xidməti məncə təqdirəlayiqdir… Bizim xüsusilə, bank və mobil operatorlarımızdan da belə bir xidməti həyata keçirmələrini gözləyək(mi?).
Sistematik düşüncə tərzi haqqında…
Çoxdandır bloqda sistematik düşüncə tərzi haqqında yazı yazmaq istəyirdim. Bu mövzunun geniş və faydalı olduğunu qəbul edib tək yazı halında deyil, sislsilə yazılar olmasına qərar verdim. Bu ilk yazıda sizlərə sistem və sistematik düşünmə tərzi nədir, sistematik düşünmənin faydaları və sistematik düşüncənin həyatın müxtəlif sahələrində tədbiqinə aid nümunələrlə başlamaq istəyirəm. Digər yazılarda artıq sistematik düşüncənin sırf iqtisadiyyat, siyasət, idarəetmənin müxtəlif sahələrində, marketinq, satış sahəsində istifadəsi və bunun faydaları haqqında yazmağı planlayıram.
Sistem nəzəriyyəsi ilə əslində universitet illərindən idarəetmə, marketinq dərslərindən tanışlığımız vardır. Ancaq bu sadəcə şablon şəklində mənimsənildiyi üçün sistematik düşüncə tərzinə məhz sistemli, əhatəli şəkildə baxılmır. Və ya daha çok riyazi formullar vasitəsilə çatdırıldığı üçün qarışıq və çətin qəbul edilir. Əslində isə sistem sadəcə elmi yönüylə mühəndislik, riyazi mövzu deyil, bizi əhatə edən hər şeydir. Sistematik düşüncə isə yalnız teorik deyil, praktik düşüncə tərzidir. Məhz bu mövzuda mütaliələr və gözləmlərim nəticəsində mövzunun yuxarıda sadaladığım sahələrdə həqiqətən çox önəmli olduğunu qəbul edərək bu barədə fikirlərimi paylaşmaq istədim.
Sistem və sistematik düşüncə tərzi nədir?
Sistem, onu əmələ gətirən hissələr və əhatə edən ünsürlərlə, onların bir birləri ilə qarşılıqlı əlaqələrini əhatə edən bir bütünlükdür.
Sistemin hissələrini ayrı ayrılıqda incələyərək sistem haqqında hər hansı bir düşüncəyə malik ola bilmərik. Belə bir düşüncə söyləsək belə səhv etmiş olarıq. Ən sadə misal: hər hansı bir xəstəliyin diaqnozu zamanı xəstəliyi yaradan bütün möhtəməl səbəblər araşdırılır, sadəcə ağrıyan bir üzvə baxmaqla kifayətlənilmir. Müalicə zamanı yazılan məsləhət görülən müalicə və dərmanlar bədənin digər üzvlərinə zərərləri, əks təsirləri qeyd olunur və olunmalıdır. Niyə? Çünki bədənimiz ayrı ayrı orqanların bir biri ilə qarşılıqlı əlaqələrindən ibarət bir sistemdir. Və müalicə zamanı bu sistemə (insana) və sistemi əmələ gətirən digər parçalarına zərər yetirilməməsi çox önəmlidir.
Sistematik düşüncə tərzi, müəyyən bir fəaliyyət, hadisə və proses haqqında, onu əhatə edən ünsürlərin ayrı ayrılıqda incələnməsindən çox, birlikdə bir bütün olaraq ələ alınması və daha çox onlar arasındakı qarşılıqlı əlaqələrin incələnərək daha geniş və tam baxış mövqeyi sərgiləməkdir.
Sistematik düşüncə tərzinin faydaları:
– Sistematik düşüncə tərzinin mənimsəməklə biz öz həyatımızı daha yaxşı idarə etmək imkanı əldə edərik. Əgər biz dünyada baş verən sosial, iqtisadi, siyasi hadisələri bir biri ilə bağlantılı, əlaqəli şəkildə incələsək, bu hadisələrin meydana gəlməsində birbaşa və dolayı rol oynayan məsələləri daha aydın görəcəyik. Yer aldığımız cəmiyyətə də bu baxış mövqeyi ilə yanaşsaq və incələsək, gələcəkdə öz həyatımızda baş verəcək problem və hadisələrə baxış mövqeyimizdə bunun faydasını görərik. Bunun sayəsində biz öz sağlamlığımızı, iş həyatımızı, maliyyə imkanımızı və şəxsi əlaqələrimizi kontrol edə biləcəyik. Biz bu minvalla baş verə biləcək hadisələrə bir növ hazırlıqlı olmağa çalışacağıq.
– Daha geniş və sistemli baxış mövqeyi ilə qarşılaşdığımız problemlərin həllində daha effektiv yollara baş vuracağıq və ən əsası problemin qaynaqlandığı nöqtələri daha aydın müəyyənləşdirməklə həllini asanlaşdıracağıq.
– Bəzən bir şeyi daha çox güc tətbiq etməklə həll edəcəyimiz düşüncəsindən uzaqlaşaraq sistemi və problemi asanlaşdıran yolları, metodları axtaracağıq. Məsələn bəzən bir qapını açmaq üçün güc sərf edərək itələyirik, halbuki qapının açılmasını həyata keçirən petlə və mexanizmlərə diqqət yetirməklə görərik ki, qapı sadəcə özünə çəkilərək (və ya tərsinə) asanlıqla açılır.
– Sistematik düşüncə- fikir, düşüncə və ünsiyyətdəki doğruluğun, bütünlüyün əsasını təşkil edir. Sistematik düşüncə tərzi bir hadisəyə daha əhatəli və daha sadə şəkildə baxmağa imkan verir. Bəzən rəsm əsərləri olur ki gizli nüanslar tərənnüm olunur. Bu cür rəsmləri ancaq tabloda olan hər şeyi nəzərə alaraq və bir biri ilə əlaqələndirərək baxdığımız zaman çözə bilirik.
-Sistematik düşüncə tərzi özümüzdə və başqalarında günah axtarmağın qarşısını alır. Bunun da səbəbi sistematik düşüncə tərzinin hər bir hadisəyə ancaq baş verdiyi məcrada, zamanda və şərtlərdə ələ almağın doğru olduğunu müdafiə etməsidir. Çünki başqa şərtlərdə, zamanda və məkanda hər hansı bir sistem eyni qalmayacaqdır, fərqli özəllik və struktura malik olacaqdır. Aid olduğumuz sistemin, strukturuna, özəlliklərinə görə hərəkət etdiyimiz zaman daha effektli olacağıq. Əks halda yalnız qalıb, gücsüzləşəcəyik. Ancaq biz bu sistemi mənimsəmiriksə güc təmin etməklə, sistemi öz düşüncə tərzimizə və istədiyimizə uyğun olaraq dəyişdirmək məcburiyyətindəyik.
Məqaləmiz Social Science Research Network sistemində…
“Value Angles” məqaləmiz Social Science Research Network sisteminə qəbul edildi… Davamı gələcək…
Xan Akademiyası: Qlobal virtual məktəb…
Bilgi çağının yaratdığı dəyərlər! kimilər üçün informasiya və bilik əldə etmək üçün fürsət, kimilər üçün əyləncə, kimilər üçünsə zamanın boşa xərclənməsidir… Bilgi çağının dəyərlərindən olan internet (belə desəm səhv etmərəm yəqin ki…) və internetin yaratdığı müxtəlif vasitələrin ən çox istifadə sahəsi məhz akademik sahədir. Sol kənarda Khan Academy rəsmini görənlər düşünməsinlər ki bu academi “XAN”lar üçündür və s.
Bir qədər müəyyən statistik rəqəmlərlə sizləri tanış etdikdən sonra yazının əsas məqsədinə keçiş edəcəyəm.
Bütün dünyada qlobal ÜDM-nin hər il təqribən 5,6%-i təhsilə xərclənir ki bu təqribi 3,9 trilyon USD edir. Təhsilə ən çox vəsait ayıran ölkə isə şübhəsiz ABŞ-dır ki hər il təqribi 1,3 trilyon USD bu ölkədə təhsil üçün xərclənməkdədir. Ancaq bütün bu üst göstəricilərə baxmayaraq müxtəlif qaynaqlar ABŞ-da bu sahədəki müxtəlif mənfi reallıqları da dilə gətirirlər. Məsələn, OECD hesabatlarına görə riyaziyyat üzrə araşdırılan 34 ölkə arasından sadəcə 25-ci yeri, ümumi elmdə 17-ci, oxumaq istəyində 14-cü yeri tutmuşdur. Bu ölkədə 15 yaşına çatmış hər 5 nəfərdən 1-inin elementar elmi bilikləri çox zəif, təqribən 23%-i isə riyaziyyatı həyatda tədbiq etmək bacarığına malik deyillər.
Məhz yuxarıdakı göstəricilərdən yola çıxaraq 2008-ci ilin sonunda və 2009-cu ilin əvvəllərində yaratdığı Khan Academy ilə Salman Khan dünyada virtual təhsil üzrə ən geniş resursa və istifadəçiyə sahib olmuşdur. Khan Academy-nin artıq 20 ölkədən çox təmsilçiliyi vardır. Bu geniş virtual məktəbi yaratmaqda Salman Khan məqsədini dünyada xərc çəkmədən və ya xərclərin produktivliyinin artırılması ilə qlobal resurs yaratmaq və bunu yaymaq olmuşdur. 23 dildə və müxtəlif fənnlərdən ibarət resursa malik olan bu internet resursu youtube-da 3000-dən çox videodərsə malikdir. Hər ay bu videolardan və resursdan təqribən 6 milyon istifadəçi faydalanır. Videodərslərin ümumi baxış sayı 200 mln-u keçib artıq. Resurslardan istifadə isə tamamilə pulsuzdur. Belə bir geniş virtual məktəb həqiqətən “inqilab” kimi dəyərləndirilməlidir.
Mənə bu virtual məktəb haqqında informasiyalar çox maraqlı gəldi. Və buna görə də sizlərlə paylaşmaq istədim… Bəli internetin zərərləri və faydaları haqqında fikir yürütdüyümüz zaman qlobal əhəmiyyətli bu cür proektləri də diqqətə almaq lazımdır.
Ukrayna: İqtisadiyyatın siyasətə qurban edildiyi ölkə…
Bir neçə gündür iş səyahəti məqsədilə Sovetlərin ən zəngin respublikalarından biri olmuş Ukraynadayam. Ukraynaya ilk səyahətim 1998-ci ildə olmuşdur. Həmin vaxt İstanbulda işlədiyim qaynaq elektrodları və telləri istehsal edən bir şirkət üçün paslanmaz polad alımı məqsədilə İstanbul Texnik Universitetinin professoru Kutsal Tülbentçi və Yıldız Texnik Universitetdə marketinq müəllimim olan Prof.Dr İbrahim Kırcova ilə səyahət etmişdim. Bu səyahət zamanı Kiyev, Dnepropetrovsk, Donetsk, Krivoy-Roq və Zaporojye şəhərlərində olmuşdum. Dəyərli hocalarım nə gözəl bir ölkə kişili qadınlı, böyüklü kiçikli hər kəsin üzündən nur yağır deyirdilər…
Və həmin illərdə mən yayda və ya digər vaxtlarda Bakıya da gəlirdim. Kiyev və Bakını qarşılaşdırdığım zaman istər Kiyev istərsə də digər şəhərlərdə hiss etdiyim rahatlığı, insanların yüzündəki təbəssüm və səmimiyyəti, insanların bir-birlərinə münasibəti Bakıdan çox və çox fərqlənirdi. Və təbii ki yaxşı mənada.
Aradan 10-12 il keçəndən sonra təkrar vaxtilə çox zəngin bir respublika olan bu ölkəyə səyahətlərim oldu… Təəssüf ki artıq sosial və iqtisadi çətinliklər içində olan insanlarda 10 il əvvəl gördüklərim xeyli dərəcədə azalmışdı. İnsanların maddi vəziyyətlərinin pisləşməsi onların üzlərinə də yansımış və bu maddi sıxıntılar üzlərdəki mehribanlığı, səmimiliyi, sevinci kədərə, inamsızlığa, hüzursuzluğa döndərmişdir. Bəli bu zəngin ölkə iqtisadiyyatı siyasətin əlinə buraxılmış və bilinən iki tərəfin siyasi və iqtisadi ambisiyalarının qurbanına çevrilərək ildən ilə zəifləmişdir. Artıq bir neçə ildir ki ölkə iqtisadiyyatında geriləmə və durğunluq yaşanır. Son olaraq “AeroSvit” kimi hava yolu şirkətinin iflası isə iqtisadiyyatın siyasətə alət olduğunu təsdiqləyən faktdır. Əhəmiyyətli bir dövlət şirkəti asan asan iflas olmaz… Açıqca bəllidir ki hansısa məqsədlər vardır…
Eyni şəkildə əhalinin gəlir səviyyəsində neçə ildir ki artıq artım demək olar ki yoxdur. Gəlirlərinə görə seqmentlərdə alt seqmentlər çox yüksək paya sahibdir. Bunlar bilinən real faktlardır və bu gözəl ölkə üçün heyfsilənməmək əldə deyil.
Çox qısa müddətdə də olsa ölkənin digər bir qərb regionuna da səyahətim var. Avropaya daha yaxın bu region və həyat səviyyəsi də mənim üçün çox maraqlıdır. Qismət olsa bunun haqqında da fikirlərimi paylaşaram.
Sonda Ukrayna fikrimcə siyasi hüzursuzluğun, ambisiyaların (başqa güclərin isə iqtisadi-siyasi ambisiyalarının) iqtisadiyyatı zəiflətdiyi ölkələrə ən bariz nümunədir. Dilərim ki bu ölkə tezliklə 1998-ci ildə gördüyüm kimi kədərsiz, mehriban, səmimi, sevincli insanların ölkəsi olar!
