İhracata yönelik sanayileşme stratejisinin teorik dayanağını, uluslararası alanda serbest ticarete dayanan karşılaştırmalı üstünlükler teorisi oluşturur.İhracata yönelik sanayileşme stratejisine iktisat literatüründe amaçları gereği dışadönük sanayileşme stratejisi de denmektedir. İhracata yönelik sanayileşme stratejisi, seçiciliği üstün tutmakta ve tüm endüstrilerin değil gelişme ve rekabet potansiyeli yüksek olanların özendirilmesine ve desteklenmesine önem vermektedir. Bunu sağlamak için ekonomiyi uluslararası ticaretten koparmayacak bir ticaret rejimi izlenmesi ve ulusal kaynak tahsisinin, ithal ikamesinde olduğu gibi sadece iç talep tarafından değil, uluslararası talep tarafından belirlenmesine izin verilmesinin zorunlu olduğu belirtilmektedir.Davamını oxu »
Category: İqtisadi inkişaf
Ya həp, ya heç…iqtisadi düşüncələr…-1
Yarıaçıq və ya yarı bağlı iqtisadiyyat ola bilməz… Ya həp, ya heç…
Yenə iş dünyası-akademik dünya əməkdaşlığı haqqında…
Təəssüf ki başqa ölkələrdə bu ən önəmli və daim təkmilləşdirilən sahə olmasına baxmayaraq bizdə bu əməkdaşlıq demək olar ki heç qurulmayıb və ya ümumiyyətlə hər iki düşərgənin bundan ya xəbərsiz olduğu ya da xəbəri varsa da bu işə yanaşmadığını görmək mümkündür. Burada son illərdə Qafqaz universiteti ilə şirkətlər arasındakı müxtəlif əməkdaşlıq proektlərini qeyd etmək istərdim və bu ümidvericidir. Bu əməkdaşlığı digər şirkət və universitetlər nümunə alaraq gələcəkdə bu istiqamətdə ciddi addımlar atmalıdırlar.
Dünyada inkişaf göstərgələri arasında artıq makroekonomik rəqəmlərlə yanaşı ölkələrin(ölkə vətəndaşlarının, universitet və şirkətlərin) almış olduqları patent sayı, ildən ilə bunun artış və ya azalma göstərməsi, alınmış patentlərin istehsalda istifadə dərəcəsi, akademik sahədə isə beynəlxalq yayınlarda yayınlanmış elmi məqalə sayı və s. nəzərə alınmaqdadır.
Bu istiqamətdə irəliləmək üçün iş dünyası-universitet əməkdaşlığını inkişaf etdirmək vacibdir. Bu göstərgələrin yüksək olduğu və ümumiyyətlə belə əməkdaşlığın olduğu ölkələrdə universitetlər iş dünyasının həm kadr ehtiyacını, həm də istehsal proseslərində yeniliklər ehtiyacını qarşılamaqdadır. İş dünyası isə universitetlərin praktika (idarəetmə və istehsal təcrübəsi) ehtiyacını qarşılamaqdadır. Hər iki sahənin ehtiyac və istəkləri üst-üstə gəldiyi vaxt bu iş çox asanlıqla və məhsuldar olaraq həyata keçirilə bilər.
Bu istiqamətdə görüləcək işlər akademik heyətə nə verəcəkdir?
Məhsuldarlıqda rol oynayan amillər…
İqtisadi artım və inkişaf mövzusunda öz sözünü demiş ekonomistlərdən biri Nobel ödüllü Robert Solow-dur ki, mən də irəli sürdüyü tezislərlə daha çox razılaşıram. Neo-klasik iqtisadi artım modelini irəli sürən ekonomist uzun illər 1950-ci ildən bu sahədə müxtəlif çalışmalarıyla meydandadır. 1987-ci ildə də elə iqtisadi artım mövzusundakı çalışmalarına görə Nobel mükafatı almışdır. Solow artım modelində, ən sadə dillə desək texnolojik inkişaf diqqətə alınır və iqtisadi artım sürətinin texnolojik inkişaf sürəti və əhali artım sürətinin birlikdə toplamına bərabər olması tezisi müdafiə olunur.
3) McKinseylə birlikdə aparılan araşdırmada incələnən digər bir sahə isə xidmət sahəsində məhsuldarlıq subyekti olmuşdur. Araşdırma nəticəsində bu sektorda işgücünün 70%-nin (Avropa və Amerika) cəmləşdiyinə baxmayaraq məhsuldarlıq digər sektorlara nisbətən gözlənilənin əksinə aşağı səviyyədə olmasıdır. Xüsusilə distribusiya və pərakəndə sektorunda məhsuldarlıq dərəcələri çox aşağı səviyyədə olduğu müşahidə edilmişdir.
Xidmət sektorunda məhsuldarlıq təyinedicilərinin və təsir göstərən faktorların nələr olduğu üzərində daha əhatəli çalışmalara ehtiyac yaranmışdır. Məsələn əvvəllər xidmət sahəsi, istehsal sahəsinə nisbətən daha az kapital tələb etdiyi fikri hakim idisə, indi bu fikir öz aktuallığını itirmək üzrədir. Bu sektorda məhsuldarlıq amili kimi, yenə idarəetmə və qərarvermə çevikliyi ilə birlikdə texnolojinin səmərəli istifadəsi irəli sürülür. Xüsusilə pərakəndə sektorunda texnolojik yeniliklərin istifadəsi məhsuldarlıq göstəricilərinə müsbət təsir edəcəyi fikri hakimdir.
Robert Solow-un iqtisadi artım, məhsuldarlıq təyinediciləri və məhsuldarlıqda artım sürəti haqqındakı yuxarıdakı fikirlərə əsaslanaraq deyə bilərik ki, sırf ekonomik və texnolojik faktorlarla yanaşı idarəetmədə peşəkarlıq, qərarvermə bacarığı və s kimi bəşəri idarəetmə faktorları da məhsuldarlıqda önəmli təsir subyektləridir və bu xüsusilə önümüzdəki dövrdə əsas fərqyaradıcı amil kimi davam edəcəkdir…
E-vətəndaşlıq…bəs harda?
Bəli Estoniya ilə bağlılıq yaratmaq istəyən, iş qurmaq istəyən hər bir kəs e-vətəndaşlıq kartını əldə edə bilər… Və bu yolla istənilən işini “e-hökumət” asanlığı ilə həll edə bilər, biznes aça bilər və s. Sadəcə 1 dəfə barmaq izi alınmasıyla bu vətəndaşlıq həll olur və daha sonra istənilən yerdə bundan rahat istifadə edilə bilər… Bu xidməti xarici ölkə səfirliklərində də reallaşdıracaqlarını söyləyirlər… Artıq Estoniyanın bu uğurunu Finlandiya da öyrənərək Estoniyanın “e-hökumət” konseptini qəbul etmişdir… Estoniya isə Avropanın bu e-vətəndaşlıq qanunu çıxarmasını arzulayır…
Qlobal Korporativ Davamlılıq Prinsipləri…
"Bazar gücü və tənzimlənmələri analizi…"
Bu il iqtisadi sahədə Nobel qazanan “Bazar gücü və tənzimlənmələri analizi” ilə fransız iqtisadçı Jean Tirole oldu. Jean Tirole1980-lərdən sənayə idarəetməsi sahəsində müxtəlif akademik çalışmalar ortaya qoyan iqtisadçıdır.
Qlobal Rəqabətqabiliyyətlilik Hesabatında ölkəmizin mövqeyi: müsbət və mənfi faktlar…
İki gün əvvəl Dünya İqtisadi Forumu (World Economic Forum) tərəfindən hazırlanmış 2014-2015-ci illər üçün 144 ölkəni əhatə edən Qlobal Rəqabətqabiliyyətlilik hesabatı açıqlanmışdır. Təqribən iki il əvvəl 2012-2013-cü illər üçün açıqlanmış hesabat haqqında “Gələcəyimizi düşünürükmü? Qlobal Rəqabətqabiliyyətlilik göstəricilərinə baxış” adlı yazımda həmin dövrə aid olan maraqlı göstəricilər haqqında fikirlərimi bölüşmüşdüm. İndi həmin dövrün göstəricilərinə də nəzər salaraq yeni hesabatda açıqlanmış göstəricilər haqqında fikirlərimi Sizlərlə bölüşmək istərdim.
Davamlı inkişaf göstəricimiz necədir…?
Elm adamları və sahibkarlıq fəaliyyəti…
Bu cür dəstək və təşviqlərin qaynağı hələ 1980-ci ildə bu ölkədə çıxarılan və “Bayh-Dole” qanunu və ya aktı kimi qəbul edilən qanundur. Bu qanunun əsas adı, “Universitet və Kiçik şikətlərlə əlaqədar Patent Qaydaları qanunu”dur. Ancaq bu qanunu təklif edən iki senatorun Birch Bayh və Bob Dole-un adıyla səslənən “Bayh-Dole” qanunu kimi daha çox tanınmışdır. Qanunun əsas əhatəsi dövlət fondları tərəfindən dəstəklənən fikri mülkiyyət haqqlarından və bundan əldə edilən gəlirlərin universitet, elm adamları-sahibkarlara qalmasıdır. Buna bənzər qanunlar Almanya, Maleyzada da qəbul edilmişdir. Bu qanun hətta The Economist dərgisi tərəfindən keçirilən araşdırmada son 50 ildə çıxarılan ən vizioner qanun olaraq qəbul edilmişdir. Bir sıra Avropa ölkələri ilə yanaşı Yaponiya da Bayh-Dole qanununu müsbət qəbul etmişdir.